Het zou de kop van een krantenartikel kunnen
zijn. Zet er bij dat de verdachte van nog andere feiten wordt verdacht, en men
heeft een oordeel klaar. “15 jaar, is nog te weinig” zou een veelgehoorde
reactie zijn en nog zwak uitgedrukt. Sla elk nieuwsbericht erop na en harde
woorden volgen.
Dat mensen zo reageren snap ik ergens wel. De
berichtgeving omtrent strafprocessen is vaak eenzijdig. Enkel het standpunt van
het OM wordt belicht. De verdenkingen worden genoteerd, en enkele
‘schrikopwekkende’ uitspraken vanuit het OM aangehaald. Is dit goede
journalistiek?
Toevallig volg ik een aantal strafprocessen op
de voet. En uiteraard lees ik daarbij ook de berichtgeving vanuit de media. Ik
lees de reacties van mensen die de behoefte hebben om daarop te reageren en
bijna zelf onderwerp van het artikel worden op moment dat ze gaan dreigen dat
zo iemand ‘opgehangen moet worden’. Zou je dan niet zelf schuldig zijn?
Waar ik mij aan irriteer, is die eenzijdige
berichtgeving. De verdachten zijn vaak niet zomaar verdachten, maar wel zoals
het woord al zegt; verdachten. Het is aan de rechter te oordelen of deze
verdachten ook daadwerkelijk schuldig zijn. Het is aan dezelfde rechter om
daarvoor een straf op te leggen. En bij deze straf gaat het niet om vergelding
of wraakneming, maar om rechtspraak. De verdachte die dan schuldig wordt
bevonden, moet deze strafoplegging ondergaan en daarna weer een mogelijkheid
tot een normaal leven krijgen.
Wat essentieel in het strafrecht is, in mijn
optiek, het waarom achter de daad. Want waarom doet iemand wat hij/zij doet?
Dat is iets wat geanalyseerd moet worden door professionals en zorg op moet worden
aangepast. Als de verdachte de dader blijkt, op basis van een psychische
ziekte; moet de dader daaraan geholpen worden. Als de verdachte de dader blijkt
door een samenloop van omstandigheden; moet de dader geholpen worden om te
voorkomen dat die omstandigheden ooit weer gebeuren. Zorg op maat in de
gevangenis dus.
Niemand doet iets zonder reden. Niemand
bedenkt van te voren lekker eens mensen pijn te doen omdat ze zo graag die
mensen pijn doen. De mensen die dat wel bedenken, die moeten daar hulp voor
krijgen. Maar de mensen die dat niet denken maar waarbij het toch gebeurd is,
moet er meer gebeuren.
‘Een vijfsterrenhotel in de gevangenis’ is
vaak wat er gezegd wordt. Men denkt soms echt dat het leven daar een hotel is.
Voor mensen die op straat leven is dat misschien ook wel zo. Maar niet voor de
andere, grote, groep mensen. Opgesloten worden in een klein hokje, leven
volgens de regels van de instelling, een uur per dag een luchtje mogen scheppen
op de binnenplaats, boodschappen kunnen bestellen als je geld hebt, mensen voor
vijf minuten om de dag kunnen bellen als je geld hebt. Uiteraard zijn er de
mogelijkheden tot sport en wat ze noemen ‘recreatie’. Dat moet ook wel, en is
belangrijk. Uiteraard hebben ze de mogelijkheden tot een tv, koelkast en
magnetron. Als ze er maar voor betalen. Uiteraard is er de mogelijkheid, danwel
verplichting, tot het deelnemen aan arbeid. Leuk schroefjes in een zakje
stoppen. Maar wat niemand zich kan bedenken is voor een impact het heeft om zo
opgesloten te zitten. Om niet zelf mogen te besluiten om even een stukje te
lopen op een moment dat jij dat wilt. Om niet even lekker te gaan douchen, want
dat mag morgen pas weer. En wat denk je van de sfeer in de gevangenis? De
grootste plannen worden daar beraamd. Drugs blijft een probleem. Vechtpartijen,
onderdrukkingen, diefstal, mishandeling, (zelf)moorden, verkrachtingen; het
gebeurd daar allemaal.
Er zijn groepen gevangenen die niets of
niemand meer hebben. Geen mens die om ze geeft, niemand die ze bezoekt of van
wie ze een kaartje ontvangen of eens kunnen bellen, mensen die geen werk meer
hebben, geen huis, en ‘alleen’ maar hun ‘oude’ contacten. Hoe haal je deze
mensen uit dit isolement? Hoe haal je deze mensen uit de ontstane vicieuze cirkel?
Hoe voorkom je dat deze mensen andere keuzes gaan maken? Hoe voorkom je dat
wanneer deze mensen uit de gevangenis lopen, hun oude bekenden weer opzoeken,
en binnen een paar weken weer gezellig ‘binnen’ zijn?
Er is ook een groep gevangenen die het beter hebben; die nog iemand hebben, die
misschien nog een relatie hebben, die nog een huis hebben of een plek om
naartoe te gaan. Maar toch zitten ze waar ze zitten. Hoe is dat gekomen? En hoe
zorg je ervoor dat deze mensen nooit meer terug komen?
Elk mens heeft een verhaal. Elke verdachte,
elke dader heeft een verhaal. Men kan gaan roepen om hardere en hogere straffen
zodat ‘ze hun lesje leren’. Maar dit bereik je niet door een straf. Dit bereik
je door zorg op maat. Door te kijken naar een persoon en diens verhaal. Door
goed gedrag te belonen. Door een start te maken met een nieuw leven zodat als
ze vrijkomen er iets op hen wacht. Want wat doe je als je niets hebt om voor te
leven?
In artikelen als ’15 jaar geëist voor poging
moord’ mag er wat mij betreft minder eenzijdig bericht worden. Hoewel ik mij
afvraag of ‘men’ het standpunt van een advocaat van een verdachte serieus
neemt. Want tot slot kunnen we elkaar natuurlijk makkelijk beoordelen en
veroordelen door iets wat iemand anders zegt of schrijft. Zonder de situatie of
de persoon te kennen. Zonder te weten of wat er in het artikel staat
daadwerkelijk klopt. Zonder de details en de beide kanten van het verhaal te
kennen. En dat is een valkuil voor ieder mens; oordelen zonder dat je iets
weet.
©JaneOnira
