"15 Jaar Geeist Voor Poging Moord"

Het zou de kop van een krantenartikel kunnen zijn. Zet er bij dat de verdachte van nog andere feiten wordt verdacht, en men heeft een oordeel klaar. “15 jaar, is nog te weinig” zou een veelgehoorde reactie zijn en nog zwak uitgedrukt. Sla elk nieuwsbericht erop na en harde woorden volgen.

Dat mensen zo reageren snap ik ergens wel. De berichtgeving omtrent strafprocessen is vaak eenzijdig. Enkel het standpunt van het OM wordt belicht. De verdenkingen worden genoteerd, en enkele ‘schrikopwekkende’ uitspraken vanuit het OM aangehaald. Is dit goede journalistiek?

Toevallig volg ik een aantal strafprocessen op de voet. En uiteraard lees ik daarbij ook de berichtgeving vanuit de media. Ik lees de reacties van mensen die de behoefte hebben om daarop te reageren en bijna zelf onderwerp van het artikel worden op moment dat ze gaan dreigen dat zo iemand ‘opgehangen moet worden’. Zou je dan niet zelf schuldig zijn?

Waar ik mij aan irriteer, is die eenzijdige berichtgeving. De verdachten zijn vaak niet zomaar verdachten, maar wel zoals het woord al zegt; verdachten. Het is aan de rechter te oordelen of deze verdachten ook daadwerkelijk schuldig zijn. Het is aan dezelfde rechter om daarvoor een straf op te leggen. En bij deze straf gaat het niet om vergelding of wraakneming, maar om rechtspraak. De verdachte die dan schuldig wordt bevonden, moet deze strafoplegging ondergaan en daarna weer een mogelijkheid tot een normaal leven krijgen.

Wat essentieel in het strafrecht is, in mijn optiek, het waarom achter de daad. Want waarom doet iemand wat hij/zij doet? Dat is iets wat geanalyseerd moet worden door professionals en zorg op moet worden aangepast. Als de verdachte de dader blijkt, op basis van een psychische ziekte; moet de dader daaraan geholpen worden. Als de verdachte de dader blijkt door een samenloop van omstandigheden; moet de dader geholpen worden om te voorkomen dat die omstandigheden ooit weer gebeuren. Zorg op maat in de gevangenis dus.

Niemand doet iets zonder reden. Niemand bedenkt van te voren lekker eens mensen pijn te doen omdat ze zo graag die mensen pijn doen. De mensen die dat wel bedenken, die moeten daar hulp voor krijgen. Maar de mensen die dat niet denken maar waarbij het toch gebeurd is, moet er meer gebeuren.

‘Een vijfsterrenhotel in de gevangenis’ is vaak wat er gezegd wordt. Men denkt soms echt dat het leven daar een hotel is. Voor mensen die op straat leven is dat misschien ook wel zo. Maar niet voor de andere, grote, groep mensen. Opgesloten worden in een klein hokje, leven volgens de regels van de instelling, een uur per dag een luchtje mogen scheppen op de binnenplaats, boodschappen kunnen bestellen als je geld hebt, mensen voor vijf minuten om de dag kunnen bellen als je geld hebt. Uiteraard zijn er de mogelijkheden tot sport en wat ze noemen ‘recreatie’. Dat moet ook wel, en is belangrijk. Uiteraard hebben ze de mogelijkheden tot een tv, koelkast en magnetron. Als ze er maar voor betalen. Uiteraard is er de mogelijkheid, danwel verplichting, tot het deelnemen aan arbeid. Leuk schroefjes in een zakje stoppen. Maar wat niemand zich kan bedenken is voor een impact het heeft om zo opgesloten te zitten. Om niet zelf mogen te besluiten om even een stukje te lopen op een moment dat jij dat wilt. Om niet even lekker te gaan douchen, want dat mag morgen pas weer. En wat denk je van de sfeer in de gevangenis? De grootste plannen worden daar beraamd. Drugs blijft een probleem. Vechtpartijen, onderdrukkingen, diefstal, mishandeling, (zelf)moorden, verkrachtingen; het gebeurd daar allemaal.

Er zijn groepen gevangenen die niets of niemand meer hebben. Geen mens die om ze geeft, niemand die ze bezoekt of van wie ze een kaartje ontvangen of eens kunnen bellen, mensen die geen werk meer hebben, geen huis, en ‘alleen’ maar hun ‘oude’ contacten. Hoe haal je deze mensen uit dit isolement? Hoe haal je deze mensen uit de ontstane vicieuze cirkel? Hoe voorkom je dat deze mensen andere keuzes gaan maken? Hoe voorkom je dat wanneer deze mensen uit de gevangenis lopen, hun oude bekenden weer opzoeken, en binnen een paar weken weer gezellig ‘binnen’ zijn?
Er is ook een groep gevangenen die het beter hebben; die nog iemand hebben, die misschien nog een relatie hebben, die nog een huis hebben of een plek om naartoe te gaan. Maar toch zitten ze waar ze zitten. Hoe is dat gekomen? En hoe zorg je ervoor dat deze mensen nooit meer terug komen?

Elk mens heeft een verhaal. Elke verdachte, elke dader heeft een verhaal. Men kan gaan roepen om hardere en hogere straffen zodat ‘ze hun lesje leren’. Maar dit bereik je niet door een straf. Dit bereik je door zorg op maat. Door te kijken naar een persoon en diens verhaal. Door goed gedrag te belonen. Door een start te maken met een nieuw leven zodat als ze vrijkomen er iets op hen wacht. Want wat doe je als je niets hebt om voor te leven?

In artikelen als ’15 jaar geëist voor poging moord’ mag er wat mij betreft minder eenzijdig bericht worden. Hoewel ik mij afvraag of ‘men’ het standpunt van een advocaat van een verdachte serieus neemt. Want tot slot kunnen we elkaar natuurlijk makkelijk beoordelen en veroordelen door iets wat iemand anders zegt of schrijft. Zonder de situatie of de persoon te kennen. Zonder te weten of wat er in het artikel staat daadwerkelijk klopt. Zonder de details en de beide kanten van het verhaal te kennen. En dat is een valkuil voor ieder mens; oordelen zonder dat je iets weet.

©JaneOnira

In Nederland een eerlijk proces krijgen? Dacht het niet!

De rechtspraak in Nederland. Ik dacht altijd dat het een best eerlijk en goed systeem was. Helaas weet ik nu beter. Of beter? Beter niet. Helaas.

Stel. Iemand heeft iets gedaan wat die persoon niet had moeten doen. Er zijn echter wel omstandigheden die hebben gemaakt waarom de persoon daarbij betrokken is geraakt. Omstandigheden die zijn onderzocht. Die zelfs zijn bevestigd door een psycholoog en psychiater. Dat je desondanks voor de rechter moet verschijnen is niet gek, je weet dat je verantwoordelijkheid voor je daden moet nemen en afleggen. Dat je een straf verdiend.

Wat er tijdens een rechtszaak gebeurde die ik onlangs meemaakte is dat een persoon niet serieus genomen werd. De persoon werd amper gehoord, zijn antwoorden werden duidelijk niet serieus genomen, niet begrepen, soms zelfs verdraaid, en een gezichtsuitdrukking van een van de rechters sprak boekdelen. Irrelevante vragen werden gesteld, er was sprake van geroezemoes in de zaal waar de rechter niet ingreep. Feiten die niet in zijn geheel door de Officier van Justitie werden weergegeven. De verdediging die daar wel hard tegenin ging.

Het was schrijnend. Iemand die voor het gerecht moet verschijnen is nog altijd een mens. En dat leek in deze zitting totaal vergeten te worden. Er werd amper aandacht besteed aan de persoon achter ‘het monster’. Het monster ja, want zo werd deze persoon afgeschilderd. Deze persoon heeft geen eerlijke kans gehad. Geen mogelijkheid om zijn verhaal goed te doen. Er werd voorbij gegaan aan alle omstandigheden die tot het leiden van het feit gebracht hebben. Het was alleen de verdediging die het ter sprake bracht.

Een absurd hoge strafeis volgde. Weer geen rekening gehouden met de daadwerkelijke feiten, met de rapporten van psycholoog, psychiater en reclassering. Die allemaal het risico op recidive klein achten. Want hoe kan iemand die inderdaad fouten heeft gemaakt en zich heeft ingelaten met de verkeerde mensen, jarenlang worden opgesloten om daar beter van te worden? Is dat een terechte straf voor wat er daadwerkelijk heeft plaatsgevonden? Er moet toch ook gekeken worden naar de kans dat iets opnieuw gebeurd? Die kans is zo klein in dit specifieke geval, onderbouwd en wel. En toch leek daaraan voorbij te gaan.

De uitspraak moet nog volgen. Laten we hopen dat het voor deze persoon meevalt. Want ondanks dat het een ‘crimineel’ is, is het ook een mens. Een mens die fouten kan maken. Die onder verzachtende omstandigheden verkeerde dingen heeft gedaan. Een mens die daar oprecht spijt van heeft. Een mens die al levenslang heeft, wat het oordeel van een rechter ook moge zijn. Nooit meer over straat kunnen lopen zonder over je schouder te kijken. Nachtmerries over wat er is gebeurd. Alles een plek geven, wetende dat je iets nooit meer ongedaan kan maken, maar er wel mee moet leren leven. Dat je wel moet leven met wat je gedaan hebt.

Mensen kunnen denken; eigen schuld – dikke bult. En dat is misschien ook wel logisch. We moeten alleen niet vergeten dat het tijdens een rechtszaak altijd nog gaat om wat er bewezen kan worden. Je bent toch onschuldig tot het tegendeel bewezen is? En dan ben je de enige die meewerkt, die openheid heeft gegeven, ondanks de consequenties voor de persoon zelf en diens familie. En dan wordt je alsnog hard gestraft. Alsof je nog niet genoeg gestraft bent. Je moet jezelf tot slot elke dag in de spiegel aankijken, je leven is kapot. Alles staat op het spel; geen werk meer, geen relatie meer, geen vrienden meer, geen familie meer. En dan wil je zo iemand jarenlang opsluiten. En wat is het gevolg? De laatste paar naasten die de persoon heeft zullen ook verdwijnen, contacten zullen minder worden. En in welke omgeving zit je dan dag en nacht? Juist, de omgeving waar je uit diende te komen om het recidive risico te verlagen. In de wereld van criminelen. De mensen die je juist uit je leven moet bannen. Daar zit je dan jarenlang middenin. Is dat rechtspraak?

En natuurlijk waar je een aandeel in hebt gehad, moet je voor gestraft worden. Dat is logisch, maar wees wel realistisch. En rechtbank; blijf naar de persoon kijken en naar de daadwerkelijke feiten. Neem hem serieus, neem diens advocaat serieus. Geef hem een kans nog iets van zijn leven te maken. De persoon is een mens met naasten. De persoon is geen monster, tenzij anders bewezen. Ga daarom alstublieft niet mee in de eis. Dank u.

©JaneOnira