"15 Jaar Geeist Voor Poging Moord"

Het zou de kop van een krantenartikel kunnen zijn. Zet er bij dat de verdachte van nog andere feiten wordt verdacht, en men heeft een oordeel klaar. “15 jaar, is nog te weinig” zou een veelgehoorde reactie zijn en nog zwak uitgedrukt. Sla elk nieuwsbericht erop na en harde woorden volgen.

Dat mensen zo reageren snap ik ergens wel. De berichtgeving omtrent strafprocessen is vaak eenzijdig. Enkel het standpunt van het OM wordt belicht. De verdenkingen worden genoteerd, en enkele ‘schrikopwekkende’ uitspraken vanuit het OM aangehaald. Is dit goede journalistiek?

Toevallig volg ik een aantal strafprocessen op de voet. En uiteraard lees ik daarbij ook de berichtgeving vanuit de media. Ik lees de reacties van mensen die de behoefte hebben om daarop te reageren en bijna zelf onderwerp van het artikel worden op moment dat ze gaan dreigen dat zo iemand ‘opgehangen moet worden’. Zou je dan niet zelf schuldig zijn?

Waar ik mij aan irriteer, is die eenzijdige berichtgeving. De verdachten zijn vaak niet zomaar verdachten, maar wel zoals het woord al zegt; verdachten. Het is aan de rechter te oordelen of deze verdachten ook daadwerkelijk schuldig zijn. Het is aan dezelfde rechter om daarvoor een straf op te leggen. En bij deze straf gaat het niet om vergelding of wraakneming, maar om rechtspraak. De verdachte die dan schuldig wordt bevonden, moet deze strafoplegging ondergaan en daarna weer een mogelijkheid tot een normaal leven krijgen.

Wat essentieel in het strafrecht is, in mijn optiek, het waarom achter de daad. Want waarom doet iemand wat hij/zij doet? Dat is iets wat geanalyseerd moet worden door professionals en zorg op moet worden aangepast. Als de verdachte de dader blijkt, op basis van een psychische ziekte; moet de dader daaraan geholpen worden. Als de verdachte de dader blijkt door een samenloop van omstandigheden; moet de dader geholpen worden om te voorkomen dat die omstandigheden ooit weer gebeuren. Zorg op maat in de gevangenis dus.

Niemand doet iets zonder reden. Niemand bedenkt van te voren lekker eens mensen pijn te doen omdat ze zo graag die mensen pijn doen. De mensen die dat wel bedenken, die moeten daar hulp voor krijgen. Maar de mensen die dat niet denken maar waarbij het toch gebeurd is, moet er meer gebeuren.

‘Een vijfsterrenhotel in de gevangenis’ is vaak wat er gezegd wordt. Men denkt soms echt dat het leven daar een hotel is. Voor mensen die op straat leven is dat misschien ook wel zo. Maar niet voor de andere, grote, groep mensen. Opgesloten worden in een klein hokje, leven volgens de regels van de instelling, een uur per dag een luchtje mogen scheppen op de binnenplaats, boodschappen kunnen bestellen als je geld hebt, mensen voor vijf minuten om de dag kunnen bellen als je geld hebt. Uiteraard zijn er de mogelijkheden tot sport en wat ze noemen ‘recreatie’. Dat moet ook wel, en is belangrijk. Uiteraard hebben ze de mogelijkheden tot een tv, koelkast en magnetron. Als ze er maar voor betalen. Uiteraard is er de mogelijkheid, danwel verplichting, tot het deelnemen aan arbeid. Leuk schroefjes in een zakje stoppen. Maar wat niemand zich kan bedenken is voor een impact het heeft om zo opgesloten te zitten. Om niet zelf mogen te besluiten om even een stukje te lopen op een moment dat jij dat wilt. Om niet even lekker te gaan douchen, want dat mag morgen pas weer. En wat denk je van de sfeer in de gevangenis? De grootste plannen worden daar beraamd. Drugs blijft een probleem. Vechtpartijen, onderdrukkingen, diefstal, mishandeling, (zelf)moorden, verkrachtingen; het gebeurd daar allemaal.

Er zijn groepen gevangenen die niets of niemand meer hebben. Geen mens die om ze geeft, niemand die ze bezoekt of van wie ze een kaartje ontvangen of eens kunnen bellen, mensen die geen werk meer hebben, geen huis, en ‘alleen’ maar hun ‘oude’ contacten. Hoe haal je deze mensen uit dit isolement? Hoe haal je deze mensen uit de ontstane vicieuze cirkel? Hoe voorkom je dat deze mensen andere keuzes gaan maken? Hoe voorkom je dat wanneer deze mensen uit de gevangenis lopen, hun oude bekenden weer opzoeken, en binnen een paar weken weer gezellig ‘binnen’ zijn?
Er is ook een groep gevangenen die het beter hebben; die nog iemand hebben, die misschien nog een relatie hebben, die nog een huis hebben of een plek om naartoe te gaan. Maar toch zitten ze waar ze zitten. Hoe is dat gekomen? En hoe zorg je ervoor dat deze mensen nooit meer terug komen?

Elk mens heeft een verhaal. Elke verdachte, elke dader heeft een verhaal. Men kan gaan roepen om hardere en hogere straffen zodat ‘ze hun lesje leren’. Maar dit bereik je niet door een straf. Dit bereik je door zorg op maat. Door te kijken naar een persoon en diens verhaal. Door goed gedrag te belonen. Door een start te maken met een nieuw leven zodat als ze vrijkomen er iets op hen wacht. Want wat doe je als je niets hebt om voor te leven?

In artikelen als ’15 jaar geëist voor poging moord’ mag er wat mij betreft minder eenzijdig bericht worden. Hoewel ik mij afvraag of ‘men’ het standpunt van een advocaat van een verdachte serieus neemt. Want tot slot kunnen we elkaar natuurlijk makkelijk beoordelen en veroordelen door iets wat iemand anders zegt of schrijft. Zonder de situatie of de persoon te kennen. Zonder te weten of wat er in het artikel staat daadwerkelijk klopt. Zonder de details en de beide kanten van het verhaal te kennen. En dat is een valkuil voor ieder mens; oordelen zonder dat je iets weet.

©JaneOnira